کد مطلب:51694 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » متفرقه

سفارش اسلام در مورد عهد و پيمان و تعهدات دو طرفه چه مي باشد؟

در مورد تعهدات اجتماعي، يك دسته از آيات، با تعابير گوناگون به ما توصيه كرده يا فرمان مي دهند كه به تعهدات خود، در برابر ديگران، پاي بند باشيم يا افراد پاي بند به عهد را ستايش مي كنند و از اين طريق، انسان را متوجه لزوم و رجحان پاي بندي به عهد مي كنند.
قرآن در يك جا، كارهاي نيك را بر مي شمارد و افراد نيكوكار را به خاطر كارهاي نيكشان ستايش كرده، مي فرمايد:
(والموفون بعهدهم اذا عاهدوا)(1)
در اين آيه، به وفاي به عهد، به عنوان يكي از كارهاي نيك اشاره مي كند كه پاي بندي به آن، ستايش بر انگيز است و بايد مورد توجه باشد.
در آيه ديگري خداوند با صراحت فرمان وفاي به عهد مي دهد و انسان را در برابر تعهدات خود مسئول دانسته، مي فرمايد:
(و اوفوا بالعهد ان العهد كان مسؤولا) (2)
((در برابر عهد (خود با ديگران) پاي بند باش كه مورد سؤال و بازخواست قرار مي گيرد.))
در دو آيه نيز در مقام معرفي مؤمن و بيان صفات لازم و برجسته او مي فرمايد:
(والذين هم لاماناتهم و عهدهم راعون) (3)
(مؤمنان) آن كساني هستند كه امانتها و عهد خود را رعايت كنند (و به آن ها پاي بند باشند.)
در مورد اين گونه آيات، بايد توجه داشت كه امانت هم در واقع، مصداقي از مصاديق عهد است و شخص امانت دار با قبول امانت از شخص ديگر، در برابر او متعهد شده و با او قرار داد بسته است كه تا هنگام مطالبه امانت، آن را نگهداري و از آن مراقبت كند. بنا بر اين، قبول امانت به منزله عهد طرفيني است و اداي امانت، به منزله وفاي به عهد و خيانت در امانت، به منزله نقض عهد خواهد بود.
دسته ديگري از آيات، افراد عهد شكن و بي توجه به پيمان هاي اجتماعي را نكوهش مي كند. در يكي از اين آيات، در مذمت بني اسرائيل مي فرمايد:
(او كلما عاهدوا عهداً نبذه فريق منهم بل اكثرهم لا يؤمنون) (4)
((چرا هنگامي كه عهدي مي بندند گروهي از عهد كنندگان پيمان شكني مي كنند.))
در اين آيه، در مورد پيمان شكني، از واژه نبذ استفاده شده كه به معناي دور انداختن و پرت كردن است و با استفهام توبيخي، آنان را به خاطر عهد شكني نكوهش كرده است.
در آيه ديگري مي فرمايد:
(الذين عاهدت منهم ثم ينقضون عهدهم في كل مرة و هم لا يتقون) (5)
((بد ترين جانوران نزد خدا آنانند كه كفر ورزيده، ايمان نمي آورند آن كساني كه تو با آن ها پيمان مي بندي، ولي آنان هميشه پيمانشان را نقض مي كنند.))
همان طور كه ملاحظه مي شود، در اين آيه، با گزنده ترين تعابير، عهد شكنان اجتماعي نكوهش شده و از اين رهگذر، ارزش بسيار منفي عهد شكني آشكار مي شود.

پاورقي1: بقره 177
پاورقي2: اسراء 34
پاورقي3: مؤمنون 8
پاورقي4: بقره 100
پاورقي5: انفال 56

---

اخلاق در قرآن, ج3
آيت الله مصباح يزدي